Search
Close this search box.
14 Μαΐου 2021
14 Μαΐου 2021

Δάκος (Bactrocera oleae ή Dacus oleae)

Χρόνος ανάγνωσης: 3 λεπτά
Από όλα τα έντομα που προσβάλουν την ελιά (και δεν είναι λίγα), το γνωστότερο όλων είναι ο Δάκος. Ονομάζεται και Μύγα της Ελιάς (Olive fruit fly).

Ο Δάκος, με μια σειρά από γενετικές μελέτες που διενεργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, φαίνεται ότι προέρχεται από την Αφρική, από τους προγόνους του σημερινού δέντρου ελιάς. Η εξάπλωσή του μάλλον ακολούθησε την εξάπλωση της ίδιας της ελιάς και ήδη βρίσκεται στα περισσότερα μέρη του κόσμου όπως στην Αφρική, στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, στην Κίνα, στο Μεξικό, στην Κεντρική Αμερική, στην Καλιφόρνια και στις Κανάριες Νήσους. Γενικά, υπάρχει όπου υπάρχουν καλλιέργειες ελιάς ή αγριελιές.

Αναπαραγωγή του δάκου

Τα θηλυκά ζουν περίπου 6 μήνες και μπορούν να γεννήσουν συνολικά περίπου 500 αυγά. Αναπαράγονται συνήθως από 3 έως και 7 φορές το χρόνο, ανάλογα με την περιοχή και τις κλιματολογικές συνθήκες. Με τις πρώτες ζεστές μέρες (συνήθως τον Απρίλιο για τη νότια Ελλάδα) παρατηρείται η εναπόθεση των αυγών της πρώτης γενιάς του εντόμου στους αναπτυσσόμενους καρπούς της ελιάς. Κάθε αυγό εναποτίθεται σε έναν καρπό ελιάς. Τα αυγά τοποθετούνται στο εσωτερικό των καρπών (μέσω μιας μικρής και δυσδιάκριτης οπής), από τους οποίους και τρέφονται για να αναπτυχθούν. Η δεύτερη γενιά καταλαμβάνει νέους καρπούς περίπου 2 μήνες μετά.

Περιγραφή εντόμου

Το αυγό είναι ημιδιάφανο, σε ανοιχτό μπεζ χρώμα. Έχει μήκος όχι μεγαλύτερο από 0,75 χιλιοστά και πλάτος περί τα 0,2 χιλιοστά. Παραμένει έτσι μέχρι και την εκκόλαψή του (2 με 3 μέρες αργότερα), όπου και η προνύμφη είναι πλέον ορατή μέσα από τη μεμβράνη του αυγού. Η προνύμφη βγαίνει από το πίσω μέρος του αυγού και προχωράει βαθιά μέσα στον καρπό από τον οποίο και τρέφεται για περίπου 20 μέρες. Δεν είναι ορατή παρά μόνο αν τεμαχιστεί ο καρπός. Έχει τη μορφή μικρού σκουληκιού με μήκος μέχρι 6 χιλιοστά και πλάτος περίπου 1,5 χιλιοστό. Η νύμφη εμφανίζεται είτε εντός του καρπού είτε στο χώμα. Αυτό εξαρτάται από την περιοχή και τη γενιά του εντόμου. Στο χώμα γίνεται συνήθως κατά τους χειμερινούς μήνες. Διαρκεί από 8 μέρες (στον καρπό) έως και 6 μήνες (στο χώμα).

Το ενήλικο έντομο είναι μικρό, συνήθως γύρω στα 5 χιλιοστά, με άνοιγμα φτερών στα 10 χιλιοστά περίπου. Το θηλυκό έχει οδοντωτή προβοσκίδα για να τρυπάει τους καρπούς κατά την ωοτοκία.

Καταπολέμηση Δάκου

Η συμβατική καταπολέμηση του Δάκου απαιτεί τη χορήγηση εντομοκτόνων με δύο τρόπους. Είτε δημιουργώντας παγίδες που περιέχουν διαλύματα τροφής του Δάκου μαζί με εντομοκτόνα, είτε ψεκάζοντας τα δέντρα με τα αντίστοιχα εντομοκτόνα. Η συχνότητα της χορήγησης των εντομοκτόνων εξαρτάται από το εντομοκτόνο και τη διάρκεια δράσης του.

Ο ψεκασμός των δέντρων έχει σαν αρνητικές επιπτώσεις την εφαρμογή του φαρμάκου σε όλο το δέντρο αλλά και στον καρπό, καθώς και στο έδαφος (κατά τη διαδικασία της εφαρμογής ή λόγω μεταφοράς από τον αέρα). Οι παγίδες, έχουν μεν καλύτερη δράση, αλλά παράλληλα σκοτώνουν, εκτός από τον Δάκο, και άλλα, ωφέλιμα έντομα.

Βιολογική καταπολέμηση Δάκου

Η βιολογική καταπολέμηση του Δάκου γίνεται σε διάφορα επίπεδα. Ξεκινώντας με την πρόληψη, είναι βασικός ο καλός καθαρισμός του εδάφους από πεσμένες ελιές μετά τη συγκομιδή. Επίσης, κατά τη διάρκεια της συγκομιδής, πρέπει να αφαιρεθούν καλά όλες οι ελιές από τα δέντρα. Τα απομεινάρια των καρπών μπορούν να συλλεχθούν σε μαύρες σακούλες και αφού τις δέσουμε καλά ώστε να μην υπάρχει έξοδος ή εξαερισμός, τις αφήνουμε στον ήλιο για 7-10 ημέρες. Έτσι, όλα τα εναπομείναντα αυγά και οι προνύμφες Δάκου καταστρέφονται.

Τα κλασσικά ωφέλημα έντομα όπως η πασχαλίτσα δεν έχουν καμία δράση στην καταπολέμηση του Δάκου, επειδή διατρέφονται με έντομα στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξής τους, κατά τα οποία ο Δάκος είναι καλά κρυμμένος εντός του καρπού της ελιάς.

Μια αρκετά πετυχημένη αλλά δύσκολα ελεγχόμενη μέθοδος είναι η απελευθέρωση στην περιοχή μεγάλου αριθμού αρσενικών εντόμων Δάκου τα οποία έχουν υποστεί στείρωση. Η αναπαραγωγή των εντόμων εξακολουθεί και γίνεται, έχει όμως αφαιρεθεί η δυνατότητα παραγωγής ζώντων αυγών με αποτέλεσμα τη μεγάλη και ταχεία μείωση των αριθμών τους. Παραμένει, όμως, μια μέθοδος που δύσκολα ελέγχεται η χρονική απελευθέρωση των εντόμων και η σωστή και επιτυχημένη μέθοδος στείρωσης.

Παράλληλα, μπορούμε να φτιάξουμε παγίδες από πλαστικά δοχεία και μπουκάλια με μελάσα ή άλλο υλικό που τραβάει τις μύγες. Τα έντομα θα μπουν μέσα στο δοχείο χωρίς να μπορούν να βρουν την έξοδο. Πρέπει να αλλάζουμε το περιεχόμενο ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αντί για μελάσα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε θειική αμμωνία (λίπασμα) το οποίο θα αραιώσουμε με νερό. Προσοχή να κάνουμε μικρές τις οπές ώστε να χωράνε μόνο τα έντομα του Δάκου, αν θέλουμε να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα.

Αποτελέσματα

Η επίθεση του Δάκου επιφέρει μεγάλες ζημιές στην παραγωγή, αν δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση και καταπολέμηση. Μπορεί να επιφέρει από μερική μείωση της παραγωγής μέχρι και ολική. Η ποιότητα του ελαιολάδου από δέντρα που έχουν προσβληθεί από τον Δάκο είναι εξαιρετικά χαμηλή, με αυξημένη οξύτητα. Η εξάπλωση του εντόμου και η ζημιά που προκαλεί εξαρτώνται τόσο από την ποικιλία της ελιάς όσο και από τις κλιματολογικές συνθήκες. Η υγρασία και η δροσιά ευνοούν ιδιαίτερα την ανάπτυξή του.

Παύλος Μιχαλάκης
Αν αγαπάς τη γη και τη φροντίζεις, μπορεί να σου χαρίζει ζωή και ευτυχία για μια ζωή.

Στείλε το σε φίλους:

πρόσφατα άρθρα

Τα τελευταία χρόνια, υπάρχει ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον ρόλο των βιολογικών φρούτων στην προαγωγή της υγείας και στην πρόληψη διαφόρων παθήσεων.
Η άνοδος της τιμής του ελαιολάδου δεν φαίνεται να έχει τέλος, γεγονός που επιφέρει μεγάλες αλλαγές σε διατροφικές συνήθειες χιλιάδων ετών για τους λαούς της Μεσογείου, επηρεάζοντας, παράλληλα, ένα μεγάλο εύρος προϊόντων που βασίζονται στο ελαιόλαδο για την παραγωγή τους.
Το άγχος είναι ένας εχθρός που επιτίθεται σε όλους μας. Οι φυσικοί τρόποι ελέγχου και αντιμετώπισής του ενδείκνυνται για να επιτύχουμε μια ζωή ήρεμη και εστιασμένη σε όσα έχουν πραγματική σημασία.