Θα θέλατε να έχετε καθημερινά στο τραπέζι σας ολόφρεσκα λαχανικά; Θα θέλατε να νιώθετε χαρά και ικανοποίηση ξέροντας ότι τα λαχανικά αυτά είναι αποτέλεσμα δική σας φροντίδας και είναι 100% βιολογικά;
Για εσάς που η απάντηση και στις δύο ερωτήσεις είναι “ναι”, συντάξαμε αυτό το άρθρο, έναν πρακτικό οδηγό για να φτιάξετε τον δικό σας βιολογικό λαχανόκηπο. Και αν μένετε σε πολυκατοικία και διαθέτετε μόνο μπαλκόνι, μην απελπίζεστε. Μπορείτε να καλλιεργήσετε αρκετά λαχανικά ακόμα και σε γλάστρες ή ζαρντινιέρες.
Λαχανόκηπος: ένα βιολογικό περιβόλι στο σπίτι μας
Όσο αυξάνεται η χρήση μη οργανικών λιπασμάτων στις καλλιέργειες σε όλο τον πλανήτη και όσο οι τιμές των βιολογικών προϊόντων αυξάνονται, τόσο πιο επιτακτική γίνεται η ανάγκη για μερική ή ολική αυτονομία του πολίτη ως προς τη διατροφή του.
Πολλοί Έλληνες πολίτες έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν μικρό ή μεγαλύτερο μέρος της διατροφής τους δημιουργώντας τον δικό τους βιολογικό λαχανόκηπο. Εκεί μπορούν να καλλιεργήσουν πολλά λαχανικά, κάποια φρούτα και πολλά αρωματικά.
Τι μπορώ να καλλιεργήσω στον δικό μου λαχανόκηπο;
Θεωρητικά, μπορεί κανείς να καλλιεργήσει οτιδήποτε θελήσει. Εξαρτάται από τον χώρο που έχει και τον χρόνο που διαθέτει για τη φροντίδα του. Η εποχή παίζει επίσης έναν σημαντικό ρόλο. Παρακάτω σας δίνουμε μερικές ιδέες για καλλιέργεια.
Αρωματικά φυτά
Τα πιο συνηθισμένα είναι ο βασιλικός και ο δυόσμος. Όμως πολύ εύκολα μπορείτε να καλλιεργήσετε και δεντρολίβανο, άνηθο, μαϊντανό, σχοινόπρασο και λεβάντα. Αυτά τα αρωματικά φυτά μπορούν πολύ καλά να καλλιεργηθούν και σε γλάστρες ή ζαρντινιέρες.
Ντομάτες – Ντοματίνια
Άλλο φυτό που μπορούμε κάλλιστα να καλλιεργήσουμε στον λαχανόκηπό μας είναι οι ντομάτες και τα ντοματίνια. Είναι και αυτά από τα φυτά που μπορούν άνετα να αναπτυχθούν και σε γλάστρες, αν και η παραγωγή θα είναι πολύ μικρή. Ίσως τα ντοματίνια να είναι πιο κατάλληλα από τις ντομάτες, μιας και ο χώρος στις γλάστρες είναι περιορισμένος.
Πιπεριές
Και οι πιπεριές είναι κατάλληλες για τον λαχανόκηπό μας. Μπορούμε να έχουμε μεγάλες πιπεριές διαφόρων χρωμάτων (πράσινο, κόκκινο κίτρινο και πορτοκαλί), ή μικρές πιπεριές γλυκιές ή και καυτερές. Οι μικρές πιπεριές μπορούν να φυτευτούν και σε γλάστρες.
Αγγουράκια
Τα δροσιστικά αγγούρια είναι άλλο ένα πολύ καλό λαχανικό για τον λαχανόκηπό μας. Όπως οι ντομάτες, έτσι και αυτό το φυτό δεν θα μπορέσει μέσα στη γλάστρα να μας δώσει μεγάλη παραγωγή.
Φράουλες
Να και ένα φρούτο που θα μπορούσαμε να προσθέσουμε στον λαχανόκηπό μας. Η φράουλα μπορεί επίσης να στολίσει και το μπαλκόνι μας, ενώ παράλληλα θα μας δώσει και τους πολύ νόστιμους καρπούς της.
Κρεμμυδάκια φρέσκα
Τα φρέσκα κρεμμυδάκια μπορούν να καλλιεργηθούν το ίδιο εύκολα τόσο σε λαχανόκηπο όσο και σε γλάστρες ή, ακόμα καλύτερα, σε ζαρντινιέρα. Η καλλιέργειά τους δεν διαφέρει πολύ από αυτή του σχοινόπρασου.
Κρεμμύδια – Σκόρδα
Τα κρεμμύδια και τα σκόρδα δεν χρειάζονται πολύ χώρο. Μπορούν να φυτευτούν μαζί και μία ή και δύο ζαρντινιέρες είναι αρκετές για να φιλοξενήσουν μερικά από αυτά.
Πατάτες
Και οι πατάτες, όπως τα κρεμμύδια και τα σκόρδα, δεν χρειάζονται μεγάλη έκταση. Χρειάζονται όμως περισσότερο βάθος και οι ζαρντινιέρες ίσως να μην επαρκούν σε αυτό. Μπορείτε παρόλα αυτά, αν θέλετε, να κάνετε μια δοκιμή…
Μαρούλια – Λάχανα
Τα μαρούλια και τα λάχανα είναι επίσης λαχανικά που μπορούμε να έχουμε σε έναν περιορισμένο λαχανόκηπο. Χρειάζονται όμως περισσότερο χώρο από αυτόν που μπορεί να τους προσφέρει μία γλάστρα, ή ακόμα και μία ζαρντινιέρα, οπότε η καλλιέργειά τους στο μπαλκόνι είναι μάλλον δύσκολη.
Κολοκυθάκια – Μελιτζάνες
Άλλα λαχανικά που μπορούμε να έχουμε στον λαχανόκηπό μας είναι τα κολοκυθάκια και οι μελιτζάνες. Δυστυχώς δεν ενδείκνυνται για καλλιέργεια σε γλάστρες.
Προετοιμασία του χώρου
Για να φτιάξουμε τον λαχανόκηπό μας, πρέπει πρώτα να προετοιμάσουμε τον χώρο που θα τον φιλοξενήσει. Για να δούμε τι θα πρέπει να κάνουμε.
Σχεδιασμός λαχανόκηπου
Ο κάθε λαχανόκηπος χρειάζεται σχέδιο και καλή οργάνωση από την αρχή της δημιουργίας του. Το πρώτο βήμα για να έχουμε έναν καλό λαχανόκηπο και παραγωγικό, είναι ο σχεδιασμός του. Θα πρέπει καταρχήν να επιλέξουμε τον χώρο. Ιδανικά θα πρέπει να είναι προστατευμένο από δυνατούς ανέμους. Αν ο χώρος δεν το επιτρέπει, θα μπορούσαμε να το προστατεύσουμε εμείς περιφράζοντάς τον με κάποιον φράχτη ή και με δέντρα ακόμα, αν αυτό είναι δυνατόν. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τη βροχή, αλλά και τον ήλιο, δύο στοιχεία που είναι απαραίτητα στα φυτά, αλλά η υπερβολή και των δύο μπορεί να γίνει καταστροφική.
Το επόμενο βήμα είναι να αποφασίσουμε τι θα καλλιεργήσουμε στον λαχανόκηπό μας. Το κάθε φυτό έχει και διαφορετικές ανάγκες, αν και μερικά φυτά χρειάζονται παρόμοιες συνθήκες για να μεγαλώσουν σωστά και να αποδώσουν καλούς καρπούς. Έτσι, για παράδειγμα, ένα φυτό που χρειάζεται συχνό πότισμα, δεν μπορεί να φυτευτεί δίπλα σε κάποιο που η ανάγκη του για υγρασία είναι περιορισμένη, γιατί θα σαπίσει. Όμως μπορούν να συνυπάρξουν διαφορετικά φυτά με την ίδια ανάγκη λιπάσματος, για παράδειγμα.
Παρτέρια
Μία καλή λύση για να απομονώσουμε τα φυτά με διαφορετικές ανάγκες, είναι η κατασκευή παρτεριών. Με τον τρόπο αυτόν έχουμε δύο βασικά πλεονεκτήματα: πρώτων το κάθε παρτέρι μπορεί να έχει τις δικές του συνθήκες υγρασίας και λιπάσματος και δεύτερον έχουμε έναν τακτοποιημένο λαχανόκηπο και μπορούμε να ξεχωρίσουμε πού έχουμε φυτέψει το κάθε είδος λαχανικού.
Αν το χώμα που υπάρχει δεν είναι κατάλληλο για τον λαχανόκηπό μας, μπορούμε να κατασκευάσουμε παρτέρια με ψηλό τοίχωμα. Με τον τρόπο αυτόν θα έχουμε αρκετό χώρο να προσθέσουμε το κατάλληλο χώμα πάνω από το υπάρχον. Μία καλή στρώση ελαφρόπετρας ενδιάμεσα θα μας δώσει και την αποστράγγιση που χρειάζονται τα φυτά μας.
Και μία ιδέα για εσάς που έχετε μπαλκόνι και ο χώρος σας το επιτρέπει: η κατασκευή ενός παρτεριού στο μπαλκόνι μπορεί να αντικαταστήσει τις πολλές γλάστρες και να δώσει στα φυτά τον χώρο που χρειάζονται. Επιπλέον μπορείτε να του δώσετε οποιοδήποτε σχήμα θέλετε για να ταιριάξει με τις ανάγκες σας.
Προετοιμασία του χώματος
Τα λαχανικά που θα επιλέξουμε να καλλιεργήσουμε, θα καθορίσουν και το χώμα που θα χρειαστούμε. Το ίδιο συμβαίνει και για το λίπασμα.
Αφού έχουμε επιλέξει τι θα καλλιεργήσουμε, επιλέγουμε και το κατάλληλο χώμα. Μαζί επιλέγουμε και το λίπασμα, που προσέχουμε να είναι πλούσιο στα συστατικά που χρειάζονται τα φυτά μας και, φυσικά, να είναι βιολογικό. Το χώμα θα πρέπει να είναι αφράτο και το λίπασμα ενσωματωμένο σε αυτό.
Φύτεμα
Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας στο τι να καλλιεργήσετε. Εξαρτάται αποκλειστικά από τα δικά σας γούστα και τις συνήθειές σας. Το κάθε λαχανικό έχει την δική του εποχή φύτευσης και καρποφορίας και τις δικές του ανάγκες. Από εσάς πάλι εξαρτάται και αν θέλετε να ξεκινήσετε με τη σπορά των λαχανικών σας, ή αν θέλετε να μεταφέρετε νεαρά φυτά από σπορείο. Η κάθε διαδικασία έχει τα πλεονεκτήματά της και τα μειονεκτήματά της, αν και αυτά είναι κυρίως ψυχολογικά.
Φυτά για λαχανόκηπο
Όπως είπαμε παραπάνω, δεν υπάρχει κάποιος κανόνας για το ποιά λαχανικά να καλλιεργήσετε. Εξαρτάται από το τι θέλετε και τον χώρο που διαθέτετε. Τα καρπούζια, για παράδειγμα, χρειάζονται αρκετό χώρο για να αναπτυχθούν και ένα φυτό θα μας δώσει ένα καρπούζι. Από την άλλη, η φράουλα χρειάζεται σαφώς λιγότερο χώρο και ένα φυτό μπορεί να δώσει αρκετούς καρπούς.
Τα πιο συνηθισμένα λαχανικά για έναν σχετικά μικρό λαχανόκηπο είναι τα αρωματικά φυτά, οι ντομάτες και τα ντοματίνια, οι πιπεριές, τα αγγουράκια, τα κολοκυθάκια, οι μελιτζάνες, τα μαρούλια και τα λάχανα. Οι μπάμιες και φασολάκια θα μπορούσαν ίσως να είναι μία άλλη επιλογή, αλλά θα χρειαστείτε περισσότερο χώρο για να πάρετε ικανοποιητική ποσότητα.
Πότε φυτεύουμε
Το κάθε λαχανικό έχει τη δική του εποχή φύτευσης. Αυτή μπορεί να ξεκινήσει τον Δεκέμβριο (βλέπε ντομάτες και πιπεριές), ή να γίνει τον Απρίλιο (βλέπε αγγουράκια). Το λάχανο καλλιεργείται την άνοιξη ενώ το μαρούλι από φθινόπωρο μέχρι και άνοιξη. Η σπορά της μπάμιας γίνεται τον Απρίλιο ή τον Μάιο και τα φασολάκια, ανάλογα με το κλίμα, μπορεί να φυτευτούν Απρίλιο με Μάιο ή και αρχές Ιουνίου. Όσο για τις φράουλες, αυτές μπορείτε να τις φυτέψετε κατά τον Σεπτέμβριο, αλλά η παραγωγή θα έρθει την επόμενη άνοιξη. Η καλύτερη εποχή για φύτευση είναι μόλις ζεστάνει ο καιρός, δηλαδή μετά τα μέσα Μαρτίου.
Υπάρχουν δύο τρόποι
Συγκαλλιέργεια στον λαχανόκηπο
Καλό είναι το κάθε λαχανικό να έχει τον δικό του ανεξάρτητο χώρο. Σε αυτό βοηθούν πολύ τα παρτέρια. Αν, τώρα, έχουμε για παράδειγμα δύο παρτέρια και θέλουμε να φυτέψουμε περισσότερα από δύο λαχανικά, θα πρέπει να δούμε τις ανάγκες των φυτών, ώστε να βάλουμε στο ίδιο παρτέρι φυτά με παρόμοιες απαιτήσεις σε νερό και λίπασμα.
Περιποίηση του λαχανόκηπου
Ένας λαχανόκηπος χρειάζεται φροντίδα. Η φροντίδα αυτή εξαρτάται από τα φυτά που έχουμε και τις ανάγκες τους. Το πότισμα είναι η πρώτη και βασικότερη ανάγκη των φυτών. Το είδος τους καθορίζει τη συχνότητα και την ποσότητα του ποτίσματος. Μπορούμε αν θέλουμε να υιοθετήσουμε και την τεχνική του άνυδρου λαχανόκηπου, που οι απαιτήσεις σε νερό είναι ελάχιστες.
Άλλη μία φροντίδα είναι η λίπανση. Το σωστό λίπασμα θα εμπλουτίσει το χώμα και θα δώσει στα φυτά τα συστατικά που τους είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή τους.
Πότισμα
Η συχνότητα ποτίσματος των φυτών εξαρτάται, κατ’ αρχήν, από την εποχή. Τον χειμώνα που υπάρχει συχνή βροχόπτωση, τα φυτά δεν χρειάζονται, συνήθως, επιπλέον πότισμα από εμάς. Άλλος ένας παράγοντας είναι το ίδιο το φυτό και η ανάγκη που έχει για υγρασία. Συνήθως ένας λαχανόκηπος χρειάζεται καθημερινό πότισμα, εκτός και αν φροντίσουν οι βροχές γι’ αυτό.
Άνυδρος λαχανόκηπος
Υπάρχει τρόπος να φτιάξουμε τον λαχανόκηπό μας με τέτοιο τρόπο ώστε να μην χρειάζεται πότισμα. Πρέπει να έχουμε όμως υπόψη μας ότι χρειάζεται αρκετή προετοιμασία και αν θέλετε μόνο να γλυτώσετε δουλειά, θα απογοητευτείτε. Ας δούμε πως μπορούμε να έχουμε έναν άνυδρο λαχανόκηπο.
Το πρώτο που χρειαζόμαστε είναι το χώμα να είναι πηλώδες και ασβεστώδες για να μπορεί να συγκρατεί το νερό. Επίσης πρέπει να έχει και βάθος τουλάχιστον 80 πόντους για τον ίδιο λόγο.
Αφήνουμε τις βροχές να ποτίσουν καλά το χώμα και βοηθάμε με το να ανοίξουμε αυλάκια ώστε το νερό να φτάσει ακόμα πιο βαθιά στο έδαφος. Αν αρχίσουν να φυτρώνουν ζιζάνια, ανακατεύουμε το χώμα ώστε αυτά να ξεριζωθούν μεν, αλλά να μείνουν σαν φυσικό λίπασμα.
Όταν ο καιρός γίνει αρκετά ζεστός, απλώνουμε λίπασμα σε όλη την επιφάνεια του λαχανόκηπου, το ανακατεύουμε με το χώμα και το πατάμε καλά για να μην εξατμιστεί η υγρασία.
Τα φυτά που θα διαλέξουμε πρέπει να είναι ποικιλίες που ευδοκιμούν σε νότιες περιοχές, ώστε να είναι πιο ανθεκτικά. Αφού τα φυτέψουμε, πατάμε καλά το χώμα γύρω τους για να μην εξατμιστεί η υγρασία του εδάφους.
Κατά διαστήματα χρειάζεται να ξεριζώνουμε τα ζιζάνια για να έχουν τα φυτά μας περισσότερη υγρασία. Μπορούμε να τοποθετήσουμε αυτά τα χόρτα γύρω από τα φυτά μας για να το προστατέψουν από την ξηρασία. Επίσης θα πρέπει να απομακρύνουμε και το ξερό χώμα γύρω από το φυτό και να το αντικαταστήσουμε με φρέσκο. Δεν ξεχνάμε να πατήσουμε καλά το χώμα ώστε να εγκλωβίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερη υγρασία.
Λίπανση στον λαχανόκηπο
Το λίπασμα είναι σημαντικό για την ανάπτυξη των φυτών. Διαλέγουμε λίπασμα ανάλογα με τα φυτά που καλλιεργούμε και, φυσικά, προσέχουμε να είναι βιολογικό.
Αν θέλουμε, μπορούμε να φτιάξουμε και δικό μας λίπασμα.
Καταπολέμηση ασθενειών
Όλα τα φυτά μπορεί να προσβληθούν από κάποια ασθένεια ή παράσιτο. Θα πρέπει να το έχουμε υπόψη μας και αυτό όταν θα αποφασίσουμε να φτιάξουμε τον λαχανόκηπό μας. Στην περίπτωση αυτή καλό θα είναι να ζητήσουμε τη συμβουλή ενός γεωπόνου και να αντιμετωπίσουμε την όποια ασθένεια με τα κατάλληλα φυσικά ή βιολογικά φάρμακα.
Λαχανόκηπος σε θερμοκήπιο
Η καλλιέργεια σε θερμοκήπιο είναι σαφώς πιο εντατική και με πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Όταν η εγκατάσταση του θερμοκηπίου γίνει σωστά, τότε οι ανάγκες μιας οικογένειας μπορούν να καλυφθούν από πολύ μικρότερη έκταση και η σοδειά να είναι παρατεταμένη ακόμα και τις πιο κρύες ημέρες του έτους.
Τα φυτά προστατεύονται καλύτερα από κάποιους εχθρούς τους με την τοποθέτηση προστατευτικού διχτυού, προστατεύονται από δυνατούς ανέμους που μπορεί να υπάρχουν στην περιοχή και από ακραία καιρικά φαινόμενα και, συνεπώς η καλλιέργεια είναι καλύτερα ελεγχόμενη και αποδοτικότερη.
