Η αγορά και κατανάλωση βιολογικών προϊόντων είναι μονόδρομος για όσους ενδιαφέρονται για την υγεία τους και μπορούν να ανταπεξέλθουν στην αυξημένη τιμή τους. Η ωφελιμότητα των βιολογικών προϊόντων έναντι των συμβατικών και των γενετικά τροποποιημένων είναι αναμφισβήτητη.
Η απουσία χημικών λιπασμάτων, εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων, η ποιότητα του χώματος, η γνησιότητα των σπόρων και η ασύγκριτη γεύση τους είναι οι βασικότεροι λόγοι για να προτιμήσει κανείς την αγορά βιολογικών, είτε πρόκειται για φρούτα και λαχανικά είναι για προϊόντα ζωικής προέλευσης.
Από τα κυριότερα ερωτήματα των καταναλωτών που θέλουν να αγοράσουν βιολογικά, είναι αν αυτά όντως είναι αυτό που λένε και όχι συμβατικά, «βαφτισμένα» ως βιολογικά. Μπορούν δηλαδή να εμπιστευτούν την αγορά βιολογικών, είτε απ’ ευθείας από τον παραγωγό είτε από τις αντίστοιχες λαϊκές αγορές είτε από τα διάφορα καταστήματα βιολογικών;
Τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε όλο τον κόσμο, δεν είναι λίγες οι φορές όπου, εις βάρος των αγοραστών (τόσο οικονομικό όσο και ποιοτικό), διακινούνται συμβατικά προϊόντα με πιστοποίηση βιολογικών. Θα αναρωτιέστε πως γίνεται αυτό. Πρόκειται για μια μεγάλη «βιομηχανία» εξαπάτησης του αγοραστικού κοινού με τεράστια κέρδη και άγνωστες μέχρι τώρα συνέπειες.
Πόσο σίγουροι είμαστε ότι αγοράζουμε βιολογικά προϊόντα;
Το να αφήσουμε το πρόβλημα σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα αποκλειστικά στα χέρια των αρχών, δεν θα μας φέρει την επιθυμητή λύση. Γιατί, όσο και αν προσπαθήσουν οι κρατικοί φορείς και οι εταιρείες πιστοποίησης βιολογικών να αντιμετωπίσουν και να καταπολεμήσουν το θέμα, είναι αδύνατον να το εξαλείψουν.
Ποια είναι άραγε τα βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να συμβάλλουμε στην προσπάθεια αυτή; Πώς μπορούμε τελικά εμείς να είμαστε οι κύριοι υπεύθυνοι για όσα βάζουμε στο πιάτο μας αλλά και στο σώμα μας;
Κάθε φορά που αγοράζουμε βιολογικά, από τον παραγωγό ή τον εκτροφέα (όταν πρόκειται για τροφές ζωικής προέλευσης) να ελέγχουμε την πιστοποίησή του. Να ζητάμε, δηλαδή, να μας δείξει τα χαρτιά εκείνα που πιστοποιούν ότι είναι όντως βιοκαλλιεργητής.
- Όταν βρίσκουμε παραγωγούς και εκτροφείς που πληρούν όλες τις νομικές προϋποθέσεις, καλό είναι να ψωνίζουμε μόνο από αυτούς. Έτσι,
- μειώνουμε τις πιθανότητες να πέσουμε θύματα απάτης
- ενισχύουμε τον παραγωγό που δρα στο πλαίσιο του νόμου και σέβεται τον καταναλωτή, περιορίζοντας παράλληλα την δράση όσων παρανομούν
- Να δοκιμάζουμε πρώτα. Μια πρώτη και βασική ένδειξη της ποιότητας του βιολογικού προϊόντος που θέλουμε να αγοράσουμε θα την λάβουμε από την δοκιμή του. Πολλές φορές, η γεύση είναι ο ευκολότερος τρόπος να διαπιστώσουμε την γνησιότητα του προϊόντος.
Αιτία αυτού είναι η ασύγκριτα καλύτερη γεύση του εκάστοτε βιολογικού προϊόντος έναντι του αντίστοιχου συμβατικού, ειδικότερα σε κάποιες ομάδες προϊόντων. Για να γίνουμε πιο σαφείς, αν συγκρίνουμε βιολογικά λαχανικά, βιολογικά αυγά και βιολογικά φρούτα με αντίστοιχα συμβατικά, η διαφορά στην γεύση και την ποιότητα είναι αδιαμφισβήτητη.
Αρκούν, όμως, τα παραπάνω; Πρέπει να έχουμε πάντα υπόψιν ότι, ακόμα και αν δούμε πιστοποιητικό που δηλώνει ότι ο παραγωγός διαθέτει και εμπορεύεται βιολογικά προϊόντα, ενδέχεται:
-
- Η πιστοποίηση να έχει λήξει
- Το πιστοποιητικό να είναι πλαστό
Και στις 2 περιπτώσεις, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Δηλαδή, η παρούσα παραγωγή δεν έχει ελεγχθεί από κανέναν υπεύθυνο φορέα πιστοποίησης για την γνησιότητά της ως βιολογική.
Φαίνεται να είμαστε στο έλεος όσων επιθυμούν να μας εξαπατήσουν και να κερδοφορήσουν εις βάρος μας, παρά τις δικές μας ενέργειες για την προστασία μας.
Ή μήπως όχι;
Η ασφάλεια στην διατροφή μας δεν μπορεί να εξασφαλίζεται μόνο από εμάς. Στην προσπάθειά μας αυτή, δεν μπορούμε να είμαστε μόνοι μας. Η διάδοση της εκάστοτε πληροφορίας γύρω από το θέμα αυτό σε γνωστούς και φίλους αλλά και η γνωστοποίηση σε τρίτους της ταυτότητας των γνήσιων παραγωγών βιολογικών προϊόντων είναι εξίσου σημαντικό βήμα. Ας μην ξεχνάμε, φυσικά, την λεπτομερή ενημέρωση όλων των ανθρώπων του κύκλου μας όταν διαπιστώσουμε ότι πέσαμε θύματα απάτης.
Νομικές συνέπειες απάτης στην πιστοποίηση βιολογικών
Ποιες είναι οι ποινές που επιβάλλονται σε παραγωγούς βιολογικών για ψευδή δήλωση ή παραποίηση εγγράφων πιστοποίησης; Είναι επαρκείς ώστε να βάλουν οριστικό φρένο σε κακόβουλα σχέδια;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το φαινόμενο έκδοσης πλαστών πιστοποιητικών βιολογικής παραγωγής και διάθεσης προϊόντων έχει γίνει ιδιαίτερα έντονο, οι ποινές είναι αρκετά βαριές.
Ανάλογα με το μέγεθος και την έκταση της απάτης, τα πρόστιμα ξεκινούν από 11.000 δολάρια και φτάνουν μέχρι και ποινές φυλάκισης για τα εμπλεκόμενα μέλη.
Έχει περιορίσει ή σταματήσει αυτό την απάτη; Σαφέστατα και όχι. Τα ποσά που διακινούνται και τα κέρδη των συμμετεχόντων είναι προφανώς τεράστια. Ο λόγος έχει να κάνει με την μεγάλη ζήτηση σε βιολογικά προϊόντα και τις τεράστιες ποσότητες αυτών που διακινούνται καθημερινά. Οι τιμές βιολογικών προϊόντων στις ΗΠΑ είναι τουλάχιστον διπλάσιες των αντίστοιχων συμβατικών και τα κέρδη ασύλληπτα υψηλά.
Τι γίνεται, όμως, στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την Europol, αποφάσισαν να εξαπολύσουν μεγάλη επιχείρηση για την προστασία των βιολογικών προϊόντων. Στόχος αυτής της ενέργειας ήταν η προστασία της καλής φήμης της σφραγίδας της ΕΕ για τη βιολογική γεωργία και παραγωγή και η διασφάλιση της εμπιστοσύνης που ήδη έχουν οι ευρωπαίοι καταναλωτές σε αυτήν. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η απάτη γύρω από τα βιολογικά προϊόντα δεν παρουσιάζει κινδύνους για την ασφάλεια των τροφίμων και, αν ανακαλυφθεί, τα προϊόντα που δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες υποβαθμίζονται και πωλούνται ως συμβατικά.
Κύριος στόχος της εν λόγω δράσης είναι να βρεθούν τα αδύνατα σημεία της διαδικασίας πιστοποίησης και της διαδικασίας ελέγχου βιολογικών προϊόντων. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί μεγαλύτερη ασφάλεια για τους καταναλωτές.
Η επιτυχία του προγράμματος αναμένεται να φέρει μεγάλα κέρδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (παραγωγοί βιολογικών και καταστήματα βιολογικών). Φυσικό αποτέλεσμα είναι η μείωση των εισαγωγών κηπευτικών προϊόντων, φρούτων και κρεάτων από χώρες εκτός της ΕΕ και η αύξηση της κατανάλωσης των τοπικά παραγόμενων προϊόντων.
Παράλληλα, θα στοχοποιηθούν τα προϊόντα εκείνα που παρουσιάζουν μεγάλο ρίσκο για την υγεία μας και θα περιοριστούν οι εισαγωγές από τις αντίστοιχες χώρες που διενεργούν ελλιπείς ελέγχους.
Πόσο υπεύθυνα είναι τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων;
Πρέπει να έχουμε υπόψιν ότι κανένα βάρος της νομικής ευθύνης δεν υπάρχει για τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων που διαθέτουν αντίστοιχα προϊόντα στο κοινό, όταν αυτά φέρουν όλες τις απαραίτητες ενδείξεις ότι είναι γνήσια. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις καταστημάτων των οποίων οι υπεύθυνοι συμμετείχαν στην έκδοση τέτοιων πλαστών εγγράφων. Το σενάριο αυτό να τονίσουμε ότι είναι ιδιαίτερα σπάνιο.
Η Ελλάδα, μια χώρα με πληθυσμό γύρω στα 10 εκατομμύρια, παρουσιάζει ακόμα μικρή ζήτηση σε βιολογικά προϊόντα. Η έντονη οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με την αυξημένη τιμή τους έχουν παίξει σημαντικότατο ρόλο. Έτσι, τα κέρδη από τέτοιου είδους επιχειρήσεις δεν είναι ιδιαίτερα αυξημένα ώστε να ισοβαθμήσουν τον κίνδυνο.
Κάθε βιοκαλλιεργητής και κάθε κατάστημα βιολογικών που σέβεται τον εαυτό του θα μπορέσει να κρατήσει μια υγιέστατη επιχείρηση δια της νόμιμης οδού. Μπορεί η Ελλάδα να είναι μια μικρή πληθυσμιακά χώρα, όμως, χρόνο με τον χρόνο παρατηρείται μεγάλη αύξηση στην ζήτηση βιολογικών προϊόντων.
Συμπέρασμα για την προστασία μας
Είμαστε πάντα υπεύθυνοι για τις επιλογές μας σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Γιατί να μην αναλάβουμε, λοιπόν, και την προστασία μας στον τομέα της διατροφής μας; Μας αφορά όλους.
Η σωστή διατροφή ισοδυναμεί με καλή υγεία και καλή ζωή. Όχι μόνο για εμάς αλλά και για την οικογένειά μας. Αν ονειρευόμαστε έναν ποιοτικό τρόπο διαβίωσης, ο τρόπος με τον οποίο τρεφόμαστε είναι το σημαντικότερο βήμα για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Είναι στους αγοραστές στους οποίους πέφτει τελικά το βάρος της ευθύνης να ελέγξουν πόσο νόμιμο και βιολογικό είναι το προϊόν που αγοράζουν και πόσο προστατευμένοι είναι. Ας λάβουμε όλοι τα μέτρα μας από σήμερα, όχι αύριο!
